مطالعات فرهنگی و رسانه ایران

این تارنما به آخرین مباحث حوزه مطالعات فرهنگی و رسانه ایران با چشم انداز ارتباطی می پردازد.

مطالعات فرهنگی و رسانه ایران

این تارنما به آخرین مباحث حوزه مطالعات فرهنگی و رسانه ایران با چشم انداز ارتباطی می پردازد.

نگاهی به تحقیق «بازنمایی هویت جنسی در کتاب های زبان فارسی، انگلیسی و عربی»

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- دکتر سلطانی در درس نشانه شناسی و مطالعات فرهنگی به تحقیقی که پیرامون زنان و زبان شده بود نگاه کردند.

سوال این پژوهش: چه مناسباتی میان زبان و جنسیت وجود دارد؟

کتاب های راهنمایی دبیرستان و ابتدایی را بررسی کرده است.


روش: تحلیل محتوا

جامعه آماری: کتاب های فارسی، عربی، انگلیسی راهنمایی، دبستان و دبیرستان.

یافته های پژوهش: 

ویژگی های جنسیتی در تصاویر:

  • نسبت تصاویر مردان و زنان
  • تصاویر مردان بیشتر بوده اند و حدودا 67 % 
  • در کتاب های فارسی 73 %
  • در کتاب های انگلیسی و عربی 60 %
  • تصاویر زنان در کتاب های انگلیسی 28%، فارسی 11% و عربی 21%
  • بازنمایی اسامی مردان و زنان
  • 20 % بازنمایی اسامی افراد بر حسب جنسیت بوده است.
  • در کلیه کتاب های فارسی و انگلیسی و عربی اسامی مردان به طور چشمگیری بیشتر از زنان بوده است.
  • کمترین میزان تفاوت جنسیتی در کتاب های انگلیسی است.
  • فارسی و عربی یکسان 
  • حدود یک چهارم اسامی زنان بوده است.
  • اسامی زنان در دوره ابتدایی 25 %، راهنمایی 14% و دبیرستان 8%.
  • ضمیرهای مذکر/ مونث و بازنمایی تفاوت های جنسیتی
  • ضمیرهای مذکر خیلی بیشتر از ضمیرهای مونث بود.
  • در انگلیسی متعادل بوده
  • کلمه ها و واژه های جنسیتی
  • کلمه و  واژه های مذکر (پدر، مرد، آقا و پسر) و مونث (مادر، زن، خانم و ...) بررسی شدند.
  • 77 % مذکر و 33 % مونث بودند.

زبان به عنوان نظام نشانه ای

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- دکتر سلطانی فر در کلاس نشانه شناسی و مطالعات فرهنگی بحث زبان به عنوان نظام نشانه ای را مطرح کرد.

لیکاف نظام نشانه ای را به دو رویکرد عمده تقسیم می کند:

1. رویکرد ذات گرایانه (Essentialism): این رویکرد در یونان باستان ظهور کرده است. ذاتگرایان ریشه ها در تفاوت های زیست گرایانه می دانند و شیوه های جماعه این نقش های فرهنگی را خلق کرده است.

رویکرد ذات گراینه خود به سه بخش تقسیم می شود:

الف) رویکرد نقصان: طبق آن تفاوت های زنان نقص دارند.

ب) رویکرد تسلط: بعنی سلطه ای که مردان بر زنان دارند باعث این تفاوت های زبانی شده است اما آن را طبیعی نشان می دهند.

ج) رویکرد تفاوت: آنها متفاوت صحبت می کنند. چون خودشان متفاوت هستند. تفاوت ها طبیعی اند.

2. رویکرد برساختگرایانه (Constructionism): این رویکرد می گوید که انسان ها بلحاظ ذاتی تفاوتی ندارند و سلطه در گفتار مردانه و انفعال زنانه برساخته ساختهای مردانه است؛ آنها این را در زبان تولید می کند. 

رویکرد برساختگرایانه خود به دو بخش تقسیم می شود:

الف) رویکرد قوی که کاملا ریشه در قراردادهای اجتماعی دارد.

ب) رویکرد ضعیف که بخشی را طبیعی و بخشی را برساخته می دانند.

جنسیت و نشانه شناسی

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- این بحث یکی از زیباترین بحث های نشانه شناسی است که افراد می توانند در سخنرانی هایشان نیز از آن استفاده کنند.

جنسیت بحث نشانه شناسی و زبانشناسی است. در فرهنگ ایرانی اعضای فامیل را بر اساس دو معیار طبقه بندی می کنند:

ترکیب نسبی

ترکیب جنسیتی

عمه: خواهر پدر

خواهر= جسیت

پدر= نسبت

در انگلیسی فقط معیار جنسیت است. 

ant مونث است.

بسیاری از مقوله ها در رسانه ها تولید می شوند:

1. کارتن خواب ها

2. کودکان خیابانی

3. زنان خیابانی

4. خفاشان شب

5. بزه کاران

دست اندرکاران رسانه ها این ها را تولید می کنند که بسیار خطرناک است.

خانم دبورا تانن که اولین تحقیقات را در این حوزه انجام داده است و گفته بلحاظ ساختارهای زبانی، تفاوتی میان مردها و زن ها است.


  • مردها می خواهند خودشان صحبت کنند. آنها اطلاعات می دهند و این به آنها قدرت می دهد.
  • زن ها بیشتر بحث مشورتی می کنند. آنها حس برتری جویی ندارند.
  • اما و شاید و ... در حرف های زنان زیاد وجود دارد و با قطعیت حرف نمی زنند.
  • دختران تمایل به تشکیل دوستی با همسالان دارند.
  • دختران شیوه های بازی آنها غیر رقابتی است.
  • دختران برای حل مناقشات به خشونت متوسل نمی شوند.
  • امر و نهی شان کمتر از پسران است.
  • صحبت به شکل غیر مستقیم می کنند. (نقد کردن از طریق سوم شخص توسط دختران صورت می گیرد.)
  • پاسخ های دختران کوتاه است.
  • پسران تمایل به ایجاد سلطه دارند.
  • پسران تمایل به بدست گرفتن رشته کلام دارند.
  • پسران صحبت دیگران را بیشتر قطع می کنند.
  • پسران پاسخ های طولانی برای ارائه اطلاعات می دهند.
  • پسران امر و نهی مستقیم می کنند.
  • پسران تمسخر می کنند.
رابین لیکاف استاد زبانشناسی دانشگاه کالیفرنیا، زبان و جایگاه زنان را مطالعه می کند. در این کتاب به طور جدی حوزه زبان و جنسیت را بررسی کرده است و گفته که زنان انگلیسی زبان ویژگی های زبانی زیر را دارا می باشند:

  1. Hedging: با احتیاط صحبت می کنند.
  2. Empty Adjectives: صفت های تو خالی. کلی گویی و اغراق الکی، قابل ستایش
  3. Super Polite Forms: شکل های خیلی محترمانه: اگر براتون مشکلی نیست.
  4. Apologize More: عذرخواهی خیلی زیاد
  5. Speak less frequently: کمتر صحبت می کنند.
  6. Avoid Course Language: از زبان خشن و توهین آمیز پرهیز می کنند.
  7. Short Questions: سوالات کوتاه
  8. Hyper Correct Grammar: تلفظ و گرامر فوق العاده صحیح
  9. Indirect Requests: خواسته هایشان را غیر مستقیم می گویند.
  10. Speak in Italics: از تاکید های جدی زیاد استفاده می کنند.
لیکاف معتقد است که زبان زنان با زبان مردان متفاوت است و این آفریننده موقعیت زنانه فرودست تر برای زنان است.