مطالعات فرهنگی و رسانه ایران
این تارنما به آخرین مباحث حوزه مطالعات فرهنگی و رسانه ایران با چشم انداز ارتباطی می پردازد.مطالعات فرهنگی و رسانه ایران
این تارنما به آخرین مباحث حوزه مطالعات فرهنگی و رسانه ایران با چشم انداز ارتباطی می پردازد.گزارشی از زندگی روزمره نسل پدر و مادر
نویسنده: عادل میرشاهی
نسل پدران و مادران من، نسلی به طور کلی متفاوت با نسل ما هستند. آنها کسانی هستند که دو رویداد بزرگ جنگ و انقلاب اسلامی را تجربه کرده اند. زندگی آنها روی پاشنه تغییرات بزرگی گشته است که باعث شده، ذائقه بسیار متفاوتی با نسل ما داشته باشند. فرهنگ در ایران میان دو نظام که یکی دیکتاتوری و طاغوتی بوده و دیگری نظامی مبتنی بر ارزش های اسلامی و ایرانی است. بنابراین آنها حامل دو نوع نظام ارزشی هستند، که به احتمال زیاد تغییر و گردش را میان این دو نظام به طور کامل لمس کرده اند. در واقع مردان در این نسل یا به جبهه رفته اند، یا سرباز جبهه بوده اند و یا از آن فرار کرده اند. زنان نیز یا برادران و پدر خود را به جبهه فرستاده اند و یا در ترس گیر افتادن برادران خود بوده اند. همچنین این بخش عمده ای از افراد نیز سعی کرده اند که از کشور فرار کنند. این فرار که در سال های انقلاب و بعد از آن در دوران جنگ بوده، خود آثار دیگری را بر فرهنگ مردم داشته است، چرا که در واقع نمایندگانی از مردم ایران به کشورهای غربی رفته اند و خود حامل فرهنگ هایی بوده اند که از طریق وسایل ارتباطی نظیر نامه و تلفن به ایران منتقل می شده است. انقلاب فرهنگ و بسته شدن دانشگاه ها، تعطیلی بسیاری از کارخانه ها و شرایط بی کاری و تحریم های نفس گیر و زندگی کوپنی، نوعی قناعت را در طبع این نسل ایجاد کرده که در نسل بعد کمتر مشاهده می شود. در این نوشتار به بخشی از این تفاوت ها پرداخته می شود:
زمانبندی و برنامه ریزی
این نسل به دلیل واقع شدن در زمانه ای که جمعیت به اندازه امروز گسترده نبوده است، زیاد نگران عنصر زمان نیستند. آنها معمولا زمان کافی برای انجام تمام کارهایشان را دارند و با خیالی آسوده و آرام به کارهایشان می پردازند. در برنامه ریزی روزانه آنها عمدتا مواردی در نظر گرفته می شوند که عبارتند از:
1. فرزندان: بخشی از زمان آنها به فرزندان اختصاص می یابد. این نسل ایال وار تر از نسل فعلی هستند. بنابراین باید زمان بیشتری را صرف رتق و فتق امور فرزندان از قبیل ثبت نام در مدرسه، مراقبت شرایط تحصیلی، مراقبت از مسائل اخلاقی فرزندان، تفحص در امور فرزندان، نصیحت فرزندان و ... کنند.
2. همسر: در این نسل همسر جایگاه بسیار متعالی در زندگی دارد. جایگاهی که شاید در نسل فعلی کمرنگ تر شده باشد. در واقع آنها زمان خیلی زیادی را صرف مشورت و رای زنی با همسر در امور زندگی می کنند و تقریبا می توان گفت که تمام زمان های خارج از زمان کار را به همسر در کنار فرزندان اختصاص می دهندو
3. کار: نسل پدران و مادران ما در صورتی که شاغل بوده باشند، اکنون در آستانه بازنشستگی هستند و یا بازنشسته شده اند. این نسل حدود نیمی از زمان مفید خود را به کار و تلاش می پردازند.
4. دین: یکی از دلمشغولی های نسل پدران و مادران ما مساله دین است. دین برای آنها بسیار مهم است. آنها سعی می کنند تا در مراسم مذهبی حضور داشته باشند. نماز جمعه و نماز های یومیه در مسجد یا مصلی خوانده شوند و خارج از آن نیز فعالیت هایی را در مسجد انجام می دهند.
5. تفریح: تفریح عنصری بسیار متفاوت در این نسل است. در نسل پدران و مادران ما کمتر به مساله تفریح اهمیت داده می شود. زیرا این چیزی نبوده که در دوران کودکی برایشان اهمیت زیادی داشته باشد. در شهرستان ها و روستاها که مردم در دوران پیش از انقلاب و بعد از انقلاب در دوران جنگ وضعیت زندگی حداقلی حاکم بوده است مردم در رفاه نبودند و باید بیشتر کار و کمتر خرج می کردند و حتی امکانات برای خرج درآمد نیز به شکل امروز مهیا نبوده است. لذا نسل پدران من در غالب مواقع تفریح را نوعی جلف بازی و اصراف کاری می دانند.
6. خانواده بزرگ: نسل پدر و مادر من بر خلاف نسل جدید توجه زیادی به خانواده و روابط خانوادگی کلان دارند. در واقع آنها دوست دارند که زمانی را برای بجا آوردن صله رحم اختصاص دهند. پدربزرگ و مادر بزرگ در راس قرار می گیرند و سایر روابط نیز باید تا حد امکان حفظ شود. رسیدگی به امور خانواده های نزدیکی که وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند جزو مسائلی است که زمان زیادی را از نسل پدر و مادر من می گیرد.
7. خرید: نسل پدر و مادر من به خریدهای اینترنتی و مجازی و یا پرداخت قبوض به صورت الکترونیکی بسیار کم می پردازند. آنها فکر می کنند که همه چیز باید فیزیکی انجام شود و گاهی حتی به این پرداخت ها اعتقاد ندارند. بنابراین وقت بیشتری را در طول روز به خرید اختصاص می دهند و هیچ علاقه ای به صرفه جویی در وقت خود با استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی ندارند.
8. مراسم و رویدادها: نسل پدران و مادران ما از نزوا و گوشه گیری بیزارند. آنها بیشتر تمایل دارند که ارتباطات خود را با افراد دیگر با شرکت در مراسم و مناسک گسترش دهند. لذا برخلاف نسل فعلی که بیشتر وقتش را در اتاق های چت مجازی می گذراند، آنها ترجیح می دهند که در مراسم عذا و عروسی و شب نشینی ها با دیگران به صورت حضوری صحبت کنند و وقت خود را به اینگونه صرف کنند.
9. مطالعه: نسل پدران و مادران ما، برخلاف نسل ما زمان قابل توجهی را به مطالعه می پردازند. البته به دلیل فعالیت های فیزیکی شان گاهی این زمان در اولویت آخر قرار می گیرد. با این حال آنها هیچ وقت به کتابخانه تمایلی ندارند و بیشتر کتابهای مذهبی و عرفانی و شعر را مطالعه می کنند. گاهی نیز زمان خود را صرف مطالعه روزنامه و نشریات عامه پسند می کنند.
10. تلویزیون و رادیو: نسل پدر و مادر من با تلویزیون و رادیو بزرگ شده اند. آنها کمتر به ماهواره اعتقاد دارند و زمان قابل توجهی را در طول روز صرف مشاهده فیلم و سریال و اخبار تلویزیون می کنند.
• الگوی خوردن و نوشیدن
نسل پدر و مادر من در خوردن و نوشیدن بیشتر علاقه مند به خوردنی های سنتی هستند. آنها غذاهایی را می پسندند که در دوران کودکی شان بیشتر تناول کرده اند و به شدت در مقابل خوردنی های جدید موضع می گیرند. آنها در مقابل فرهنگ مدرن و طبیعی، طبیعی را می پسندند. نوشیدنی لیموناد را بر کوکا ترجیح می دهند و دوست دارند که آبگوشت بخورند تا اینکه پیتزا یا همبرگر!
• الگوی رفت و آمد
نسل پدر و مادر من چند نوع رفت و آمد را در برنامه زندگی شان دارند:
1. رفت و آمد با پدربزرگ و مادر بزرگ
2. رفت و آمد به منظور مسائل اقتصادی (شرکت در جلسات صندوق های خانوادگی)
3. رفت و آمد با شخصیت های مذهبی
4. رفت و آمد با خانواده بزرگ
5. رفت و آمد با آشنایان و دوستان (به صورت مجردی و متاهلی)
این رفت و آمدها در نسل پدر و مادر من می تواند از موارد فوق بالاتر و در تقسیم بندی های مشخص تری نیز انجام شود.
اما در کل بسیاری از این رفت و آمدها برای نسل من تعریف شده نیست. آنها سبک خاصی از رفت و آمد را تجربه می کنند.
• الگوی اعتقادی و دینی
نسل پدر و مادر من به دین و اعتقادات دینی پایبند هستند. آنها وجوهات دینی و شرعی خودشان را به طور مرتب محاسبه و پرداخت می کنند. آنها جویای یافتن زمان هایی برای شرکت در مراسم مذهبی از قبیل زیارت عاشورا، دعای ندبه و ... هستند. آنها همچنین به دلیل حضور در جبهه های جنگ و درک جنگ، نسبت به رویدادهای سیاسی مذهبی از قبیل روز قدس و ... حساس هستند. این نسل به بیشتر مسائل از جنبه اعتقادی نگاه می کنند. گاهی اوقات حتی اجتماع، فرهنگ، سیاست، اقتصاد و ... برای آنها تعریف اعتقادی پیدا می کند. در واقع این نسل کمتر درگیر مسائل مرتبط با سکولاریته شده اند.
• الگوی اخلاقی
نسل پدران و مادران ما از اخلاق دین اسلام تبعیت می کنند. آنها ریشه های اخلاقی خودشان را از آموزه های دینی و نصایح روضه ها و قرآن و سایر منصوصات دین می گیرند. به نظر می رسد که آنها اخلاق را کمی بسط یافته تر از اخلاق جهان وطنی امروز که بیشتر بر انسانیت تاکید دارد می گسترانند.
• الگوی لباس و پوشش
نسل پدر و مادر من به دلیل اینکه در سن متفاوتی هستند و غالبا میان سال و پیر هستند، لباس های روشن کمتر می پوشند. آنها به پوشیدن شلوارها و بلوزهای تنگ کمتر علاقه دارند و بیشتر سبک کلاسیک را برای میهمانی ها و پیراهن و شلوار را برای بیرون می پسندند. در مورد زنان نیز سبک پوشش بیشتر به استفاده از چادر تمایل دارد اما به دلیل اینکه آنها دوران کشف حجاب را تجربه کرده اند در برخی موارد نیز مایل هستند که حجاب نصفه و نیمه ای را حفظ کنند و تنها در حدی از حجاب استفاده می کنند که بر آنها خرده گرفته نشود.
• الگوی خواب و بیداری
نسل پدر و مادر من برای خواب و بیداری بسیار ارزش قائل هستند. آنها شب را زود می خوابند و زود بیدار می شوند. زیرا آنها در دورانی زندگی می کرده اند که هنوز برق در بسیاری از نقاط شهرها و بسیاری از روستاها نبوده است. ضمن اینکه از نظر اعتقادی، متعقدند که روزی انسان در سحرخیزی اضافه می شود. آنها معمولا عصرها استراحت چند ساعتی را انجام می دهند. این استراحت نیز برایشان بسیار مهم است و بخشی از خواب به حساب می آید.
• الگوی مصرف
نسل پدر و مادرم به شدت بر صرفه جویی تاکید دارند. آنها دوران سخت زندگی کوپنی را تجربه کرده اند. آنها سالهایی را تجربه کرده اند که حتی برای خرید چیزی که پول داشتید نیز باید برگه مهرخورده می داشتید. بنابراین بسیار مراقب دخل و خرج خودشان هستند. به دلیل این سختی ها که در بسیاری از خانواده ها احساس شده است، آنها قناعت را در دستور کار خود قرار می دهند.
• الگوی ازدواج
این نسل در خصوص ارتباط با غیر هم جنس بسیار نگاه ظریف و حساسی دارد. اگرچه در مورد نسل جدید خود با نوعی تسامح برخورد می کنند اما بسیاری از مسائل برای آنها خط قرمز محسوب می شوند. آنها سبک سنتی را در ازدواج می پسندند و دوست دارند که فرزندانشان خیلی زود ازدواج کنند. یکی از مسائلی که آنها را از ماهواره و وسایل ارتباطی جدید که دریچه هایی رو به جهان غرب می گشاید، همین بخش لمپنی جهان غرب است که آنها بسیار از آن دوری می کنند. البته هستند افرادی از این نسل که دقیقا در نقطه عکس این ماجرا قرار دارند و این بخش را کاملا می پسندند. یکی از ویژگی های این نسل تضاد زیاد در سلایق افراد می باشد.
